Erfgoedverhalen houden onze geschiedenis levend, maar hoe bewaren we ze voor de toekomst?

Volwaardige content

Verhalen verbinden, verrijken en geven betekenis aan erfgoedobjecten. Ze kunnen zelfs als objecten binnen de collectie worden beschouwd en als zodanig toegankelijk worden gemaakt. Het is daarom belangrijk dat verhalen niet alleen als ‘bijproducten’ van erfgoed worden gezien, maar ook als volwaardige, opzichzelfstaande content. Een digitaal verhaal biedt context aan collecties en gaat over de ervaringen van mensen, die gelinkt zijn aan een of meerdere objecten, locaties, historische momenten of tijdperken. Digitale verhalen maken vaak gebruik van digitale technologieën in een mix van tekst, video, beeld en audio, al dan niet interactief.

Informatieobjecten

Het behoud van digitale verhalen is van belang voor de geschiedschrijving van historische gebeurtenissen, onze cultuur en folklore. Als deze verhalen verloren gaan, verliezen we een stuk van onze (lokale) geschiedenis. In de verkenning van dit onderwerp is daarom onderzocht wat er nodig is om verhalen, als informatieobject, duurzaam toegankelijk en beschikbaar te maken.

Nog geen beleid

Uit de verkenning blijkt dat de meeste erfgoedinstellingen nog geen beleid hebben geformuleerd voor het duurzaam toegankelijk maken van digitale verhalen. De redenen hiervoor zijn vaak een gebrek aan menskracht, tijd en geld of andere prioriteiten; hierdoor worden de verhalen niet altijd als kerntaak gezien en maken ze geen deel uit van de kerncollectie. Bovendien zijn erfgoedorganisaties zich ook niet altijd bewust van de mogelijke waarde van verhalen voor toekomstige gebruikers. Dit alles heeft geleid tot verweesde online verhalen of zelfs tot het verloren gaan van verhalenprojecten door een gebrek aan hosting.

Het gebrek aan beleid en stabiele financieringsstromen maakt het ook moeilijk om te voldoen aan de uitdagingen rondom privacy, aangezien verhalen persoonlijke en gevoelige elementen kunnen bevatten.

Roep om standaarden

Een ander vraagstuk is dat er bijna geen standaarden of specifieke termenlijsten zijn om de unieke eigenschappen van verhalen te beschrijven. Zo hebben we alleen een DublinCore-metadatasjabloon als leidraad voor het beschrijven van interviews (oral history). Daarnaast bieden de huidige beheer- en archiefsystemen waarin verhalen worden opgenomen en/of beschreven niet altijd een (duurzame) oplossing, wat ook weer bijdraagt aan de uitdagingen rondom het behoud en toegankelijk maken van deze verhalen. Een aparte categorie zijn de verhalen die worden gecreëerd op basis van linked data of andere digitale technieken. Het duurzaam maken van dit type verhalen roept nog veel vragen op.

Behoefte aan standaarden

Desondanks zien we het aantal verhalenwebsites en -platforms en multimediaverhalen een grote vlucht nemen. Het ophalen van verhalen vanuit communities en participatieve projecten zijn in zwang, ook in het kader van de enorme diversiteits- en inclusie-inhaalslag die de erfgoed-, kunst- en cultuursector als geheel nu maakt.

Erfgoedinstellingen hebben behoefte aan standaarden en software voor het beschrijven en duurzaam bewaren van digitale verhalen, waarbij het mogelijk is om specifieke termen toe te voegen die passen bij de verhalen, zoals zintuiglijke informatie of gevoelskenmerken (emoties). Momenteel is er een onderzoek aan de gang naar de mogelijkheid om een nieuwe Verhalenmodule te ontwikkelen die zowel het bewaren als het beheren van de verhalen mogelijk maakt. Dit kan een good practice zijn voor het brede erfgoedveld.

Aanbevelingen

Dit zijn de belangrijkste aanbevelingen uit het onderzoek voor de erfgoedsector:

• Onderzoek welke open beschrijvingsstandaarden er (moeten) zijn voor verhalen.
• Maak een stappenplan voor het duurzaam maken van digitale verhalen, waarmee kleine en middelgrote erfgoedorganisaties aan de slag kunnen.
• Verhalen die op basis van linked data worden gecreëerd, zijn relatief nieuw.
• Het duurzaam bewaren van dit type verhalen roept nog veel vragen op. Het advies is om de ontwikkelingen rondom deze verhalen te monitoren.
• Onderzoek of termen en thesauri geschikt kunnen worden gemaakt om specifieke kenmerken van verhalen te kunnen duiden.
• Monitor de ontwikkelingen van een verhalenmodule als good practice voor het erfgoedveld.

Vanuit het Netwerk Digitaal Erfgoed richten we ons op het inspelen op de eerder genoemde behoeften van het erfgoedveld. Een eerste stap is om de ontwikkelingen rond een verhalenmodule, als good practice, nauwlettend te volgen. Daarnaast is er speciale aandacht voor het duurzaam toegankelijk maken van verhalen op basis van linked data.