Bereik je publiek met digitaal erfgoed
Je digitale collectie online delen – hoe pak je dat slim aan? Drie dingen die het verschil maken: rekening houden met je gebruikers, samen kennis verzamelen en de rechten regelen.
Zichtbaarheid begint bij de gebruiker
De Nationale Strategie Digitaal Erfgoed zet de gebruiker voorop. Iemand zoekt jaren-60 mode voor een schoolproject, wil een lokale WOII-foto terugvinden, of bladert door oude kranten. Het maakt niet uit of iets bij een museum staat of in een gemeentearchief. Een duidelijk antwoord, dat is wat telt.
In 2023 deden Kantar Public (nu Verian) en Mare onderzoek voor het ministerie van OCW. Uitkomst: bijna 9 op de 10 Nederlanders heeft interesse in het verleden. Mensen vragen om samenhang, meerdere invalshoeken en onbekende verhalen. Geen wirwar van losse databases, liever één logisch pad naar een antwoord.
Ken je gebruiker
Werk je aan de website van je erfgoedorganisatie? Begin bij je gebruikers. De gedragsprofielen digitaal erfgoed helpen daarbij. De één zoekt gericht ('zwart-wit avondjurk 1966, Dior'). De ander struint graag door thema's als 'jeugdhelden', 'buurt in beeld' of 'vakantie aan zee'. Gebruik functies die passen bij dat gedrag op een website, zoals een slimme zoekbalk, filters die echt helpen (tijd, plek, maker) en een goede beeldweergave voor foto's. De gedragsprofielen geven per type gebruiker concrete tips voor zulke functies en wat voor data je daarvoor nodig hebt.
De gebruiker heeft ook een stem
Het Verdrag van FARO, een internationale afspraak over erfgoed, zegt het helder: erfgoed is niet alleen wat experts bewaren. Ook mensen en gemeenschappen bepalen wat erfgoed is en hebben kennis die erbij hoort.
Je ziet dat bijvoorbeeld bij crowdsourcing, waarbij mensen samen informatie verzamelen, en bij burgerwetenschap: labels toevoegen, locaties aanwijzen, namen herkennen, dialectwoorden aanreiken, herinneringen inspreken. Burgers spelen hierin een actieve rol door hun kennis te delen.
Regel je rechten
Auteursrecht kan onduidelijk zijn. Is een werk uit je collectie nog beschermd? En wie heeft dan de rechten? De tool Regeljerechten.nl helpt je stap voor stap door de keuzes. Zo weet jij wat online mag, en weten gebruikers wat zij met het werk mogen doen, zoals kijken, delen, hergebruiken.
Digitaal erfgoed werkt pas echt als het houdbaar, bruikbaar én zichtbaar is
Houdbaar, bruikbaar en zichtbaar horen bij elkaar. Ze versterken elkaar en kunnen niet los van elkaar worden gezien.
Een collectie kan pas zichtbaar zijn als de informatie duurzaam bewaard blijft (houdbaar) en goed wordt ontsloten (bruikbaar). En wat bruikbaar is, moet ook vindbaar zijn voor mensen die het willen zien of gebruiken (zichtbaar).
In de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed worden deze drie invalshoeken daarom als één geheel benaderd. Zo werken organisaties beter samen en groeit de samenhang tussen collecties, diensten en infrastructuren. Dat maakt digitaal erfgoed sterker en beter toegankelijk voor iedereen.