Wegwijzer digitaal erfgoed
Hoe maak ik mijn erfgoedcollectie online vindbaar?Zoeken én vinden. En meer dan alleen toevallige vondsten.
Als erfgoedorganisatie zorg je ervoor dat je digitale objecten goed bewaard blijven. Ook maak je duidelijke beschrijvingen. Je verbindt je objecten met termen uit gezamenlijke termenbronnen. En je geeft ze vaste webadressen. Dat is belangrijk. Maar dan zijn we er nog niet…
‘Tja, om daarachter te komen moet je gaan zoeken op de websites van erfgoedorganisaties waarvan je denkt dat ze misschien iets over dit onderwerp hebben’. Dit is niet het antwoord dat we mensen willen geven als ze vragen hoe ze erfgoed kunnen vinden over bijvoorbeeld de Dolle Mina’s. We kunnen een veel beter antwoord geven als we van elkaar weten welke data we beschikbaar hebben. En dat doen we met het Datasetregister.
Het Datasetregister is een gemeenschappelijke voorziening in het netwerk. Door als erfgoedorganisatie je dataset(s) aan te melden in het Datasetregister geef je aan anderen het signaal: kijk eens, wij hebben een collectie over dit thema, maak er gebruik van.
De aanmelding in het Datasetregister is een essentiële stap in het bevorderen van het gebruik van jouw erfgoeddata. Doe je dat niet, dan moet je maar hopen dat iemand toevallig op jouw data stuit. Terwijl we juist willen bereiken dat erfgoedinformatie veel makkelijker onderdeel kan worden van bijvoorbeeld documentaires, podcasts, toeristische informatie of wetenschappelijk onderzoek.
En we stimuleren het gebruik van onze erfgoeddata nog meer als we zorgen dat de data ook heel goed uitwisselbaar is. Dat doen we door internationale standaarden te gebruiken voor de beschikbaarstelling: Linked Data voor de beschrijving, en IIIF voor het beeldmateriaal. Deze standaarden zijn ook deel van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed.
Erfgoedorganisaties hoeven dit niet allemaal zelf op te tuigen! Bewaren, beschrijven en verbinden is werk van de erfgoedorganisaties zelf, maar voor het verspreiden heb je in principe genoeg aan een collectie-informatiesysteem dat dit voor je regelt: een NDE-compatibel systeem.
Zo’n systeem zorgt ervoor dat digitale informatieobjecten vaste webadressen hebben (PID’s), dat je verbindingen kan leggen met termen in het Termennetwerk (URI’s), dat je data als Linked Data gepubliceerd wordt, dat je beeldmateriaal als IIIF gepubliceerd wordt, en dat je dataset wordt aangemeld in het Datasetregister.
Wat je als erfgoedorganisatie zelf nog kunt doen, is goed kijken naar de datasetbeschrijving die automatisch is aangemaakt en opgenomen in het Datasetregister. Vaak kan die nog wat aangescherpt worden om je data beter vindbaar te maken. En datzelfde geldt voor het datamodel. Informeer bij je leverancier naar de wijze waarop jouw data als Linked Data gepubliceerd wordt. En weet dat je bij het verbeteren hiervan de hulp kan inroepen van bijvoorbeeld de datawerkplaats.
Eenmaal goed op orde, kun je je als erfgoedorganisatie volledig wijden aan dat waar jouw kracht zit: namelijk in het delen van de inhoudelijke kennis over jullie erfgoed, met iedereen die daar belangstelling voor heeft!
Aan de slag
-
1. Publiceer je collectie als Linked Data
Dé methode om je data machineleesbaar te maken
Linked open data zorgt ervoor dat de betekenis van de data ook voor computers leesbaar is. Hierdoor kan erfgoedinformatie eenvoudig onderling verbonden worden.
Linked open data is een internationale standaard. Deze maakt het mogelijk om data uit verschillende bronnen aan elkaar te koppelen en goed doorzoekbaar te maken. Door je collectie op deze manier te publiceren, is je data makkelijk te gebruiken.
Net als bij het verbinden van informatie speelt je collectie-informatiesysteem ook een belangrijke rol bij het verspreiden van erfgoeddata.
Systemen die werken volgens de afspraken van het Netwerk Digitaal Erfgoed regelen dit grotendeels automatisch. Je data wordt gepubliceerd als linked open data en via IIIF. Ook wordt jouw dataset aangemeld in het Datasetregister.
Wat je als collectiebeheerder nog zelf kunt doen, is werken aan de datasetbeschrijving en het datamodel. Die worden meestal automatisch ingericht door de leverancier. Maar iemand die de collectie goed kent, kan dit vaak beter en duidelijker doen. En dat helpt weer om je collectie beter vindbaar te maken.
Meer weten?
-
2. Welk datamodel?
In ieder geval: schema.org!
Meer weten?
-
3. Publiceer je digitale fotobestanden via IIIF
Afbeeldingen hoeven zo niet meer gekopieerd te worden
Voor het publiceren van digitale bestanden (foto’s of scans) gebruiken we het International Image Interoperability Framework (IIIF).
IIIF (International Image Interoperability Framework) is een standaard om afbeeldingen online te tonen. Daarmee hoeven afbeeldingen niet gekopieerd te worden. Dat maakt het delen van beelden makkelijker én energiezuiniger.
Meer weten?
Je collectie klaar voor gebruik
Je hebt je dataset(s) aangemeld in het Datasetregister, en je biedt je data keurig aan volgens de afgesproken standaarden (PID’s, URI’s, Linked Data en IIIF). Daarmee is je collectie klaar voor (her)gebruik! Makers van publiekstoepassingen, zoals websites en apps, kunnen met je data aan de slag en deze verbinden met data van andere organisaties. Zodat gebruikers ongehinderd door al het erfgoed over een bepaald thema, of uit een bepaalde regio, kunnen navigeren.
Nu kun je afwachten tot mensen met jouw collectie aan de slag gaan, maar je kunt daar zelf natuurlijk ook een actieve rol in spelen. Op welke platforms zou je je collectie graag toegevoegd zien? Of heb je zelf een idee over de ontwikkeling van een app waarin jouw collectie gekoppeld is aan andere collecties?
Stel jezelf hierbij altijd eerst de vraag: wat is het collectiebeleid van je organisatie? Waarschijnlijk zie je direct mogelijkheden om daarop aan te sluiten. Is het bijvoorbeeld een speerpunt om nieuwe doelgroepen te betrekken? Dan kun je focussen op het aansluiten bij een platform of een app die al voor een van die doelgroepen bedoeld is.
Gebruik de Informatieplanner om je informatiebeleid vorm te geven.
Vragen? Wil je sparren over je aanpak? Neem contact op met de digitaal-erfgoed-coach of de datawerkplaats bij jou in de buurt.
Alle stappen doorlopen? Gefeliciteerd!
Nu kan jouw collectie echt zichtbaar worden!